Balcerowicz musiał przyjść

Kolejnym mitem jest mit tego, kóry rzekomo kwitnące gierkowskie dziedzictwo wziął i zniszczył, czyli mit Balcerowicza. Tekst ukazał się w 925 numerze tygodnika „Najwyższy Czas”

 

Humanistyka tym różni się od nauk przyrodniczych i ścisłych, że w znacznej mierze opiera się nie na obiektywnych i sprawdzalnych danych, ale na opiniach. W szczególności dotyczy to współczesnego znaczenia tego słowa. Kiedyś „humanistą” był człowiek o wszechstronnych zainteresowaniach i wszechstronnej wiedzy. Obecnie określenie „humanista”, podobnie jak wiele innych terminów, jak „ekologia”, lub „tolerancja”, zmieniło swoje znaczenie o 180 stopni. Dzisiaj humanista to osoba deklarująca wstręt do nauki, a zwłaszcza matematyki, myśląca ciasno i powierzchownie, jeżeli w ogóle, a w każdym razie niezwykle wolno, stąd inne popularne określenie na tę grupę – wolnomyśliciele. Wśród humanistów nastawionych lewicowo, podejmowane są nawet próby ubóstwienia „humanizmu” jako czegoś w rodzaju nowej religii – kultu ignorancji. Humaniści toczą równie zażarte, jak jałowe spory na tematy, których przy braku odpowiedniej wiedzy i narzędzi nigdy nie będą w stanie rozstrzygnąć. Jednym z takich popularnych pretekstów do sporów jest pytanie czy III Rzeczpospolita jest synonimem sukcesu, czy bezprzykładnej klęski. Z powodu humanistycznego podejścia do tego zagadnienia, obiektywnego i miarodajnego podsumowania lat 1989-2007 nigdzie dotąd nie opublikowano. Natomiast przekonanie, ze w 1989 roku przyszedł potwór Balcerowicz – Mengele polskiej gospodarki i zniszczył kwitnący prlowski raj, nadal jest w licznych kręgach wyznawane niczym prawda objawiona. Jak jednak jest naprawdę? Przebijając się przez propagandowe tumany i ignorując wiecowe wrzaski, zstąpmy do głębi i zbadajmy dynamikę procesów, które kształtowały Polskę po 1989 roku.

 

Aby takie badanie było miarodajne i obiektywne, porównajmy III RP z innymi krajami postkomunistycznymi, które, podobnie jak Polska, są obecnie członkami NATO i UE. Porównamy więc, Bułgarię, Czechy, Estonię, Węgry, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację i Słowenię. W pierwszym rzędzie zbadamy najbardziej uniwersalny wskaźnik zamożności danego kraju, czyli Produkt Krajowy Brutto per capita. Oprócz tego porównamy dwa inne wskaźniki. Po pierwsze PKB na jednego zatrudnionego, co jest dość dobrym wskaźnikiem pokazującym wydajność i poziom organizacji gospodarki. Po drugie, PKB na jedną przepracowaną godzinę, co z kolei w przybliżony sposób pokazuje wydajność i poziom kwalifikacji indywidualnych pracowników. Wszystkie dane zaczerpniemy tradycyjnie ze stron internetowych uniwersytetu w Groningen. Oto jak wygląda to zestawienie w roku 1989. Wszystkie ceny podano wg wartości dolara z 1990 roku.

 

 

Lp             Kraj…………PKB pc w 1989

1                   Słowenia………………11 907

2             Estonia…….11 762

3             Łotwa……….9 623

4             Czechy……..8 999

5             Litwa………..8 992

6             Słowacja……7 989

7             Węgry……….6 903

8             Bułgaria……..6 216

9             Polska……….5 684

10           Rumunia……..3 941

 

Lp          Kraj…………..PKB/pracownika w 1989

1          Estonia……………23 814

2          Słowenia………….23 675

3          Litwa……………..19 571

4          Łotwa…………….17 963

5          Czechy…………..17 059

6          Słowacja…………15 768

7          Węgry……………14 707

8          Bułgaria………….12 802

9          Polska……………12 213

10        Rumunia…………..6 575

 

Lp          Kraj…………..PKB/godzinę pracy w 1989

1          Słowenia………..13,56

2          Estonia………….12,22

3          Litwa…………….11,40

4          Łotwa…………….9,30

5          Słowacja…………8,51

6          Czechy…………..8,46

7          Węgry……………8,42

8          Bułgaria………….8,02

9          Polska……………6,32

10        Rumunia…………3,62

 

 

Już na pierwszy rzut oka widać, ze obiegowe stereotypy na temat historii Europy wschodniej po 1989 roku, są niezupełnie prawdziwe. W 1989 roku, Polska bowiem, nie licząc Rumunii Ceausescu, obalonego dopiero w grudniu, była najbiedniejszym krajem postkomunistycznym. Zatem odpowiedź na pytanie, dlaczego dzisiaj Polska jest biedniejsza od Czech, jest w gruncie rzeczy trywialna. Polska była biedniejsza od Czech już w 1989 roku. Ba, była biedniejsza już w roku 1945, a nawet w 1919. PRL nie był, wbrew temu, co niektórzy głoszą, żadnym rajem utraconym. PRL był skończonym dziadostwem, nie tylko w porównaniu z krajami normalnymi, takimi jak Hiszpania, ale nawet na tle innych demoludów. Dla ludzi, którzy pamiętają wieczne, niekończące się kolejki po wszystko, od mebli po papier toaletowy, kartki na mięso, cukier, masło i tuziny innych podobnie luksusowych dóbr, beznadziejną jakość prlowskiej „produkcji antyimportowej”, jakże trafnie symbolizowanej przez „wyrób czekoladopodobny w etykiecie zastępczej”, powinno być to oczywiste. Tym bardziej zadziwia to, że nie zawsze jest. Źródła tego mizernego stanu rzeczy kryją się w czasach Gierka i jego obłąkanych eksperymentów gospodarczych, o czym pisałem w innym eseju. Tak, czy owak, Polska startowała w 1989 roku z dramatycznie niskiego pułapu. Patrząc z drugiej strony, dzisiejsza wysoka pozycja Słowenii i Estonii, również nie dziwi, skoro kraje te przodowały już w roku 1989.

 

W roku 1989 miał przyjść Balcerowicz, „Mengele polskiej gospodarki” i „wszystko zniszczyć” Jak widać nie za bardzo było co niszczyć. Inny popularna legenda mówi o „uwłaszczeniu nomenklatury”, która, owszem, to i owo sobie zawłaszczyła, ale generalnie nie było na czym się uwłaszczać, zwłaszcza na masową skalę. Wyrób czekoladopodobny w etykiecie zastępczej był skazany na zmiecenie z rynku, kiedy tylko pojawiła się na nim prawdziwa czekolada. Głupota zaś i nieudolność rządzących, są zawsze po stokroć bardziej niszczycielskie, niż ich najdalej choćby posunięte złodziejstwo, co zauważył już Napoleon.

 

A jak wygląda sytuacja w gronie krajów postkomunistycznych po 18 latach złodziejskiej prywatyzacji, masowej wyprzedaży za bezcen i systematycznego niszczenia resztek wielkiego dorobku Polski ludowej? Oto sytuacja w roku 2007

 

 

lp          Kraj…………PKB pc w 2007

1          Estonia…….22 524

2          Słowenia…..17 362

3          Łotwa………15 025

4          Czechy…….12 404

5          Słowacja…..12 045

6          Litwa……….11 274

7          Polska……….9 622

8          Węgry……….9 488

9          Bułgaria……..8 341

10        Rumunia……..4 658

 

lp          Kraj………..PKB/pracownika w 2007

1          Estonia……..46 024

2          Słowenia……36 528

3          Łotwa………31 009

5          Słowacja…..30 224

6          Litwa……….26 555

4          Czechy…….24 584

8          Węgry……..24 270

7          Polska……..24 191

9          Bułgaria……16 692

10        Rumunia……10 673

 

lp          Kraj………..PKB/godzinę pracy w 2007

1          Estonia…….22,88

2          Słowenia…..21,36

5          Słowacja….17,11

3          Łotwa……..16,31

6          Litwa………14,31

4          Czechy……12,54

8          Węgry…….12,20

7          Polska…….12,19

9          Bułgaria…..10,04

10        Rumunia……5,42

 

 

W stosunku do 1989 roku widać pewne zmiany. Estonia zastąpiła Słowenię w roli lidera i teraz oba te kraje są już na poziomie tych krajów europejskich, które nigdy komunizmu nie zaznały. Na niższych pozycjach Słowacja wyprzedziła Litwę. Natomiast Polska, której mieszkańcom po 1989 roku podobno odebrano własność i suwerenność, których w PRLu jak wiadomo, każdy miał w bród i do syta, wyprzedziła Bułgarię i zrównała się z Węgrami, a pod względem wydajności zarówno gospodarki w ogóle, jak i indywidualnie pracowników w szczególe, nawet z przechwalonymi Czechami. „Wyprzedziliśmy Bułgarię” brzmi, co prawda, jak puenta dowcipu, ale pokazuje też pewną istotną prawdę. Polska po 1989 roku, startując z przeraźliwie niskiego pułapu, rozwijała się …szybko. A nawet bardzo szybko. W kolejnej tabeli pokażemy względny wzrost omawianych wskaźników w poszczególnych krajach w latach 1989-2007.

 

 

Lp          Kraj………….Wzrost PKBpc1989-2007

1          Estonia……..91,5%

2          Polska………69,3%

3          Łotwa………56,1%

4          Słowacja…..50,8%

5          Słowenia…..45,8%

6          Czechy…….37,8%

7          Węgry……..37,4%

8          Bułgaria……34,2%

9          Litwa………25,4%

10        Rumunia…..15,9%

 

Lp          Kraj…………Wzrost PKB/pracow. 1989-2007

1          Polska………98,1%

2          Estonia…….93,3%

3          Słowacja…..91,7%

4          Łotwa……..72,6%

5          Węgry……..65,0%

6          Rumunia…..62,3%

7          Słowenia….54,3%

8          Czechy……44,1%

9          Litwa……..34,5%

10        Bułgaria…..30,4%

 

Lp          Kraj………….Wzrost PKB/godzinę pracy 1989-2007

1          Słowacja…..101,2%

2          Polska……….93,0%

3          Estonia………87,2%

4          Łotwa……….75,4%

5          Słowenia…….57,5%

6          Rumunia…….49,2%

7          Czechy……..48,2%

8          Węgry………44,9%

9          Litwa……….25,6%

10        Bułgaria…….25,1%

 

 

Klasę samą dla siebie stanowi oczywiście Estonia. To już kraj nieodróżnialny właściwie od Szwecji, czy Finlandii. O przyczynie jej sukcesu będzie jeszcze mowa, w tej chwili zwróćmy natomiast uwagę na Polskę. Na jakikolwiek parametr byśmy nie patrzyli, Polska zawsze należy do krajów najdynamiczniej się rozwijających. W szybkości wzrostu PKBpc najszybsze są, będąca poza jakąkolwiek konkurencją, Estonia, Polska i Łotwa. W kategorii ulepszania organizacji gospodarki Polska, Estonia i Słowacja. Wreszcie w podnoszeniu kwalifikacji pracowników Słowacja, Polska i Estonia. Jakby zatem nie patrzyć, razem z Estonią, Polska należy do liderów wzrostu w Europie postkomunistycznej, a do tych dwóch krajów należy jeszcze dołączyć Słowację, o co raczej karpacka republika nigdy w humanistycznej publicystyce podejrzewana nie bywa. Natomiast tylekroć wychwalane i wskazywane Polsce na wzór Czechy, wcale w tej materii nie błyszczą i wloką się raczej w ogonie postkomunistycznej Europy. Aby obraz był pełny, porównajmy Polskę także z krajem, który komunizmu nie zaznał, a pod względem powierzchni, zaludnienia i kultury jest z Polską porównywalny. Czyli z Hiszpanią. W ciągu tych 18 lat PKBpc Polski wzrósł z 38% PKBpc hiszpańskiego do 55%. Polski PKB na pracownika wzrósł z 31% do 63% iberyjskiego odpowiednika, a PKB na przepracowaną godzinę z 31% na 56%. Po gierkowskiej katastrofie PRLu, Polska wyraźnie nadrabia dystans do krajów cywilizowanych.

 

Czyżby zatem wszystko było w porządku, a przyszłość rysowała się różowo? Niestety, nie. Do tej beczki miodu musimy dodać łyżkę dziegciu. Gdybyśmy zrobili takie porównanie w roku powiedzmy 2000, wówczas pod względem dynamiki wzrostu Polska bezapelacyjnie królowałaby we wszystkich kategoriach. Dziś już, jak widzimy, tak nie jest. Zrównały się z Polską Estonia i Słowacja, po piętach depcze Łotwa. Przy czym w Polsce wcale żadna poważna zapaść nie nastąpiła i dalej nadrabia ona zacofanie w stosunku do wspomnianej tu Hiszpanii. Po prostu pozostałe byłe demoludy zaczęły rozwijać się coraz szybciej. Przyczyna tego stanu rzeczy stanie się jasna po zapoznaniu się z ostatnią tabelą. Tym razem pokażemy w niej tegoroczny tzw. Wskaźnik wolności gospodarczej, index of economic freedom, IEF. Jest to, publikowany co roku przez fundację Heritage, wskaźnik procentowy pokazujący, jak sama nazwa wskazuje, stopień wolności gospodarczej w poszczególnych krajach. Tego, że stopień wolności gospodarczej ma bezpośrednie przełożenie na wzrost dobrobytu, udowadniać chyba nie trzeba. Oto zatem tegoroczny IEF dla dziesięciu krajów postkomunistycznych.

 

Lp          Kraj……..IEF 2008

1          Estonia…….77,8

2          Litwa……….70,8

3          Słowacja…..68,7

4          Czechy…….68,5

5          Łotwa………68,3

6          Węgry……..67,2

7          Bułgaria……62,9

8          Rumunia……61,5

9          Słowenia…..60,6

10        Polska………59,5

 

                Teraz sukces Estonii staje się zrozumiały i wręcz nieuchronny. Estonia ma po prostu największą wolność gospodarczą z krajów postkomunistycznych. De facto jest to 12 najlepszy wynik na całym świecie, a czwarty w Unii Europejskiej. Z kolei ostatnie miejsce Polski, nie jest po prostu ostatnim miejscem wśród omawianej dziesiątki. 59,5 punktu, to najgorszy wynik wśród wszystkich krajów Unii, a i w pozaunijnej Europie trzeba by długo szukać, żeby znaleźć kraj z gorszym wskaźnikiem. Nic dziwnego, że polska gospodarka nie rozwija się tak szybko, jakby mogła i pozwala się doganiać coraz to nowym krajom, w których przedsiębiorcy nie są traktowani jak złodzieje, ani nie są rozszarpywani przez setki bzdurnych, bezsensownych i wzajemnie sprzecznych przepisów. Gdzie prawo jest prostsze, jego egzekucja szybsza i nie pozostawia się miejsca dla urzędniczej dowolności, która nieuchronnie przemienia się w korupcję. Jeżeli sytuacja się nie zmieni, pozycja Polski, mimo tytanicznego wysiłku dokonywanego przez polskich przedsiębiorców i pracowników, o którym świadczy wzrost PKB na pracownika i PKB na godzinę pracy, będzie się obsuwać coraz bardziej. Niestety, światełka w tunelu nie widać. Ostatnio rządzący rząd nie tylko wprost deklarował, ze poprawa warunków gospodarowania znajduje się na końcu jego listy priorytetów, ale i prowadził jawną nagonkę na „bogaczy”, mających tworzyć złowrogi „układ”, czy „szarą sieć”. Obecny rząd obiecał „drugą Irlandię”, co jest potencjalnie nawet lepszym, niż druga Estonia, rozwiązaniem (IEF = 82,4 – trzecie miejsce na świecie), ale i na obietnicach się skończyło. Rządzący Polską, niezależnie od opcji politycznej, zgodni w tej jednej kwestii, w sposób bezprzykładny marnują olbrzymią pracę, jaką nad poprawą swojego bytu wykonali i nadal wykonują Polacy. Długo tak jeszcze?

 

Gierkowska nędza

Stan wojenny, dlatego!